Πράσινο στην Θεσσαλονίκη

Περπατάμε στο μητροπολιτικό πάρκο της Θεσσαλονίκης, σε μία έκταση 323 στρεμμάτων πρασίνου, που εκτείνεται αμέσως μετά το αστικό δάσος Σέιχ Σου. Ο χώρος του ΑΠΘ και της ΔΕΘ είναι ενοποιημένος. Το Τελλόγλειο Ίδρυμα και το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, πυρήνες πολιτιστικών δραστηριοτήτων, τα θεματικά πάρκα που απλώνονται μέχρι τη νέα παραλία και ενώνονται με τους εκεί χώρους πρασίνου και άθλησης, δίνουν -επιτέλους- την αίσθηση ότι η Θεσσαλονίκη είναι μια σύγχρονη μεγαλούπολη που σέβεται το περιβάλλον.

Τα πρώην στρατόπεδα του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης σύμφωνα και με πρόταση

της ΤΕΔΚ έχουν παραχωρηθεί στους δήμους και έχουν αξιοποιηθεί για αθλητικές δραστηριότητες και για ανάδειξη χώρων πρασίνου.
Τα στρατόπεδα στα δυτικά της πόλης -Ζιάκκα του δήμου Μενεμένης, Παπακυριαζή στο δήμο Ευόσμου, Μ. Αλεξάνδρου στο δήμο Αμπελοκήπων, Παύλου Μελά και Καρατάσου στους δήμους Σταυρούπολης και Πολίχνης αντίστοιχα- έχουν πλέον αξιοποιηθεί και έχουν παραδοθεί στους κατοίκους.
Στο πρώην στρατόπεδο Κόδρα, στη νοητή ευθεία του σύγχρονου κολυμβητηρίου της Καλαμαριάς, έχουν αναπτυχθεί πολλές αθλητικές δραστηριότητες για μικρούς και για μεγάλους.
Γύρω από την παραλία της Θεσσαλονίκης και στα θεματικά της πάρκα κυκλοφορούν, άνετα πλέον, σε σύγχρονους ποδηλατόδρομους, χωρίς να εμποδίζονται ή να κινδυνεύουν από τα αυτοκίνητα, ποδηλάτες κάθε ηλικίας.
Η πρόσβαση στο ιστορικό κέντρο της πόλης είναι εύκολη. Σε ειδικούς χώρους στάθμευσης αφήνει κανείς το ΙΧ αυτοκίνητό του και είτε επιβιβάζεται στο μετρό είτε επιλέγει μία από τις διαδρομές περιπάτου που διασχίζουν το κέντρο της Θεσσαλονίκης δίνοντας τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης σε αρχαιολογικούς χώρους της πόλης.

Πράσινο σε κάθε γωνιά. Τα ρέματα της Υφανέτ, της Τριανδρίας, της περιφερειακής τάφρου δεν είναι ούτε μπαζωμένα, ούτε γεμάτα σκουπίδια. Αντίθετα αξιοποιούνται γεμίζουν πράσινο και δημιουργούνται σε αυτά χώροι δραστηριότητας και αναψυχής. Οι γειτονιές παίρνουν πάλι ζωή. Η πυκνή δόμηση είναι κάτι που αποφεύγεται στις νέες συνοικίες της πόλης. Αντίθετα δημιουργούνται μικροί και μεγαλύτεροι χώροι με παιδικές χαρές, με παγκάκια, με φροντισμένους κήπους. Οι δρόμοι όχι μόνο διαθέτουν πεζοδρόμια αλλά προβλέπεται και η δημιουργία νησίδων πρασίνου που φιλοξενεί ψηλά φροντισμένα δένδρα, ανάλογα με το μικροκλίμα της περιοχής, δένδρα που έχουν μελετηθεί να συγκρατούν μέρος των αέριων ρύπων και της σκόνης και να μειώνουν τον κυκλοφοριακό θόρυβο.

Μελέτες στα συρτάρια. Πού συμβαίνουν όλα αυτά; Μα φυσικά στις μελέτες και στις προτάσεις που χρόνια τώρα στοιβάζονται σε συρτάρια και ράφια "αρμοδίων οργανισμών".
"Το θέμα του πρασίνου είναι πολύπλοκο και απαιτεί πολιτική βούληση", απαντά ο δρ. Ι.Α. Τσαλικίδης, καθηγητής Αρχιτεκτονικής Τοπίου στο ΑΠΘ.
Ο Ι.Α. Τσαλικίδης είναι επικεφαλής της ομάδας που έχει αναλάβει τη δημιουργία δικτύου πρασίνου στην Έδεσσα και στο πλαίσιο αυτό ήδη παραδίνεται ο πρώτος "ποταμοβραχίονας" της πόλης, ενώ μέχρι το τέλος του χρόνου θα παραδοθεί όλο το έργο. "Πρόκειται για τη δημιουργία ενός δικτύου διαδρομών δίπλα στο νερό, στο οποίο αξιοποιείται και αναδεικνύεται αυτή ακριβώς η σχέση της πόλης με το υγρό στοιχείο", εξηγεί ο κ. Τσαλικίδης.
Αυτά, στην Έδεσσα, διότι στη Θεσσαλονίκη εδώ και χρόνια έχουμε απλώς την καταγραφή προτάσεων και την αποτύπωση ιδεών.

Μητροπολιτικό πάρκο. Από την εποχή της πολιτιστικής πρωτεύουσας, του θεσμού που δεν κατάφερε να αξιοποιήσει και να αναδείξει το πράσινο στη Θεσσαλονίκη, οι μελέτες για την ανάδειξη ελεύθερων χώρων απλώς συγκεντρώνονται σε συρτάρια.
Οι προτάσεις που πρόσφατα "έβγαλε από το συρτάρι" η ομάδα εργασίας του ΤΕΕ/ΤΚΜ αλλά και αυτές που επεξεργάστηκε ο υπεύθυνος του Εργαστηρίου Ανθοκομίας Αρχιτεκτονικής Πρασίνου του ΑΠΘ Ι.Α. Τσαλικίδης αναδεικνύουν τα εξής βασικά σημεία:
- Τη δημιουργία μητροπολιτικών πάρκων μέσα στην πόλη. Τα μητροπολιτικά πάρκα αποτελούν μεγάλες εκτάσεις, συνήθως μεγαλύτερες των 100 στρεμμάτων που είναι χαρακτηρισμένες ως χώροι πρασίνου, αναψυχής και κοινωνικών ή πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Τα μητροπολιτικά πάρκα αντιμετωπίζονται ως μεμονωμένοι αστικοί χώροι πρασίνου, αλλά ως τμήματα ενός μεγάλου δικτύου πρασίνου που συνδέεται με τον ιστό των οικοδομικών τετραγώνων και τα δίκτυα μεταφοράς και χρησιμοποιείται για την κίνηση και διαβίωση των πολιτών.
- Στην εκτός των τειχών πόλη τα ρέματα μπορούν να λειτουργήσουν ως άξονες με αξιοποίηση των υπαίθριων χώρων που υπάρχουν κατά μήκος της κοίτης τους, όπως πάρκα, γραμμικές νησίδες κατά μήκος των οδών, σχολεία, αθλητικοί χώροι κτλ.
- Στο ιστορικό κέντρο η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων και του περιβάλλοντος χώρου των ιστορικών μνημείων σε συνδυασμό με τους ιστορικούς άξονες της πόλης (Αριστοτέλους, Γούναρη, διαδρομή των τειχών) όχι μόνο μπορεί να αξιοποιηθεί για τη δημιουργία πράσινου δικτύου αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύει και την ταυτότητα της πόλης.
- Στην περιαστική ζώνη και στη Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου διατηρούνται και προβλέπονται μεγάλοι χώροι πρασίνου.
- Το αστικό πράσινο επεκτείνεται παντού και "γεμίζει" όλα τα κενά της δόμησης. Οι αυλές των σχολείων, οι ακάλυπτοι οικοδομικοί χώροι, τα εγκαταλελειμμένα εργοστάσια ,τα νεκροταφεία όπως αυτό της Ευαγγελίστριας... πρασινίζουν.

Αναλογίες... Αντί για όλα αυτά, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την οδυνηρή πραγματικότητα που αποτυπώνεται σε αριθμούς: Στο δήμο Θεσσαλονίκης η αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο είναι 2,14 τ.μ., στο δήμο Ελευθερίου Κορδελιού είναι 0,83 τ.μ., στο δήμο Νεαπόλεως 0,99 τ.μ. ανά κάτοικο και στο δήμο Καλαμαριάς 5.58 τ.μ.

της Στελίνας Μαργαριτίδου